Νίκος Καρδούλας: Επάρκεια του κατώτατου και μέσου καθαρού μισθού για κάλυψη του κόστους ζωής στην ΕΕ

Σε καμία χώρα της ΕΕ ο καθαρός κατώτατος μισθός σε 12μηνη βάση δεν επαρκεί για να καλύψει το μηνιαίο κόστος ζωής για ένα άτομο μ...

Σε καμία χώρα της ΕΕ ο καθαρός κατώτατος μισθός σε 12μηνη βάση δεν επαρκεί για να καλύψει το μηνιαίο κόστος ζωής για ένα άτομο με ένα μέσο ενοίκιο, ενώ ο μέσος καθαρός μισθός επαρκεί σε 19 χώρες της ΕΕ και δεν επαρκεί στις Βουλγαρία, Μάλτα, Ρουμανία, Λιθουανία, Κροατία, Ουγγαρία, Πολωνία και Λετονία.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην 9η θέση μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ, όσον αφορά το ποσοστό επάρκειας του κατώτατου καθαρού μισθού για κάλυψη του κόστους ζωής ενός ατόμου με ένα μέσο ενοίκιο και στη 14η θέση όσον αφορά το ποσοστό επάρκειας του μέσου καθαρού μισθού.

1. Επάρκεια του κατώτατου καθαρού μισθού για κάλυψη του κόστους ζωής στην ΕΕ

Στον παρακάτω πίνακα 1:

• Για το μηνιαίο κόστος ζωής για ένα άτομο με ένα μέσο ενοίκιο το 2022, υπολογίσθηκε ο μέσος όρος από τρεις παγκόσμιες πλατφόρμες εκτίμησης του κόστους ζωής, τις Expatistan, Livingcost και Numbeo. Για να υπολογίσουν οι 3 πλατφόρμες το κόστος ζωής λαμβάνουν υπόψη τις δαπάνες στα είδη διατροφής, στα οινοπνευματώδη ποτά και στον καπνό, στην ένδυση και στην υπόδηση, στη στέγαση και στους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας, στις μετακινήσεις, στις επικοινωνίες, στην υγεία, στην εκπαίδευση, στην ψυχαγωγία (εστιατόρια, καφέ, ξενοδοχεία, αθλητισμός, γυμναστήρια, εισιτήρια κινηματογράφου κλπ.), στην παιδική μέριμνα (παιδικός σταθμός ή νηπιαγωγείο) και σε λοιπά αγαθά και υπηρεσίες.

• Ο κατώτατος καθαρός μισθός υπολογίσθηκε σε 12μηνη βάση (ετήσιο εισόδημα δια 12) για να γίνει σύγκριση, διότι στις Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία πληρώνονται 14 μισθοί στον ιδιωτικό τομέα.

• Οι κατώτατοι ακαθάριστοι μισθοί στις Αυστρία, Δανία, Ιταλία, Κύπρο, Σουηδία και Φινλανδία δεν καθορίζονται βάσει νόμου και υπολογίσθηκαν από τις ελεύθερες συμβάσεις εργασίας των χωρών αυτών που είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο, ενώ για τις άλλες χώρες οι ακαθάριστοι μισθοί για το 2022 είναι σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat.

• Οι καθαροί μισθοί υπολογίσθηκαν με εφαρμογή της ασφαλιστικής και της φορολογικής νομοθεσίας κάθε χώρας στους ακαθάριστους μισθούς.

• Το ποσοστό επάρκειας του κατώτατου καθαρού μισθού για κάλυψη του κόστους ζωής, υπολογίσθηκε διαιρώντας τον καθαρό κατώτατο μισθό με το μηνιαίο κόστος ζωής για ένα άτομο με ένα μέσο ενοίκιο. 

1.1 Για την αξιοπιστία εκτίμησης του κόστους ζωής από τις τρεις παγκόσμιες πλατφόρμες έγινε έλεγχος για το κόστος ζωής στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Σύμφωνα λοιπόν με την ΕΛΣΤΑΤ η καθαρή πραγματική μηνιαία ατομική κατανάλωση στην Ελλάδα είναι 950 € και αν συγκριθεί με το μέσο όρο του μηνιαίου κόστους ζωής των 944 € που εκτιμήθηκε από τις τρεις πλατφόρμες, συμπεραίνεται ότι ο μέσος όρος των τριών πλατφορμών είναι αξιόπιστος.

1.2 Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τον πίνακα 1 είναι:

• Σε καμία χώρα της ΕΕ ο κατώτατος καθαρός μισθός σε 12μηνη βάση δεν επαρκεί για να καλύψει το μηνιαίο κόστος ζωής για ένα άτομο με ένα μέσο ενοίκιο.

• Ο κατώτατος καθαρός μισθός επαρκεί κατά 97,8% στη Σουηδία, κατά 93,4% στη Φινλανδία και κατά 90,6% στην Ολλανδία και τη Δανία για να καλύψει το κόστος ζωής για ένα άτομο με ένα μέσο ενοίκιο, ενώ στον αντίποδα επαρκεί κατά 37,9% στη Βουλγαρία, κατά 39,1% στη Λετονία και κατά 42% στη Λιθουανία.

• Στην Ελλάδα η οποία είναι 9η μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ, ο κατώτατος καθαρός μισθός επαρκεί κατά 75,7% για να καλύψει το κόστος ζωής για ένα άτομο με ένα μέσο ενοίκιο, ενώ για ένα ζευγάρι εργαζομένων με τον κατώτατο μισθό που μοιράζονται την ίδια στέγη, ο κατώτατος μισθός επαρκεί και για τους δύο.

2. Επάρκεια του μέσου καθαρού μισθού για κάλυψη του κόστους ζωής στην ΕΕ

Στον παρακάτω πίνακα 2:

• Για το μέσο καθαρό μηνιαίο μισθό το 2022, υπολογίσθηκε ο μέσος όρος από έξι παγκόσμιες πλατφόρμες, τις Countryeconomy, Eurostat, Nomadnotmad, Numbeo, Wikipedia και Worlddata και ο μισθός υπολογίσθηκε σε 12μηνη βάση (ετήσιο εισόδημα δια 12) για να γίνει σύγκριση.

• Οι καθαροί μισθοί υπολογίσθηκαν με εφαρμογή της ασφαλιστικής και της φορολογικής νομοθεσίας κάθε χώρας στους ακαθάριστους μισθούς, για όσες πλατφόρμες έδιναν στοιχεία με ακαθάριστους μέσους μισθούς.

• Το ποσοστό επάρκειας του μέσου καθαρού μισθού για κάλυψη του κόστους ζωής, υπολογίσθηκε διαιρώντας τον καθαρό μέσο μισθό με το μηνιαίο κόστος ζωής για ένα άτομο με ένα μέσο ενοίκιο. 

2.1 Αξιοπιστία εκτίμησης του μέσου καθαρού μισθού από τις έξι παγκόσμιες πλατφόρμες 

Για τον έλεγχο της αξιοπιστίας των έξι παγκόσμιων πλατφορμών στην εκτίμηση του μέσου καθαρού μισθού, έγινε έλεγχος για το μέσο καθαρό μισθό στην Ελλάδα και συγκεκριμένα:

• Σύμφωνα με το Μητρώο Ανθρώπινου Δυναμικού του Ελληνικού Δημοσίου, στο δημόσιο εργάζονται 850.092 άτομα (τακτικό και έκτακτο προσωπικό) και σύμφωνα με το πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ στον ιδιωτικό τομέα εργάζονται 2.187.368 άτομα, το 2022.

• Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το ετήσιο ακαθάριστο κόστος για τη μισθοδοσία του Ελληνικού Δημοσίου είναι 18,24 δισεκατομμύρια € και σύμφωνα με το πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ ο μέσος όρος των μικτών μηνιαίων αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα είναι 2,66 δισεκατομμύρια €.

• Σύμφωνα με τα παραπάνω και εφαρμόζοντας την ασφαλιστική και τη φορολογική νομοθεσία, ο μέσος καθαρός μισθός σε 12μηνη βάση στο Ελληνικό Δημόσιο είναι 1.313 €, στον ιδιωτικό τομέα 1.147 € και ο μέσος καθαρός μισθός σε 12μηνη βάση συνολικά στην Ελλάδα είναι 1.193 €.

Αν ο παραπάνω μέσος καθαρός μηνιαίος μισθός σε 12μηνη βάση στην Ελλάδα των 1.193 €, συγκριθεί με το μέσο όρο των 1.186 € που εκτιμήθηκε από τις έξι πλατφόρμες, διαπιστώνεται ότι ο μέσος όρος των έξι πλατφορμών είναι αξιόπιστος.

2.2 Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τον πίνακα 2 είναι:

• Ο μέσος καθαρός μισθός επαρκεί σε 19 χώρες της ΕΕ για να καλύψει το μηνιαίο κόστος ζωής για ένα άτομο με ένα μέσο ενοίκιο και δεν επαρκεί στις Βουλγαρία, Μάλτα, Ρουμανία, Λιθουανία, Κροατία, Ουγγαρία, Πολωνία και Λετονία.

• Ο μέσος καθαρός μισθός υπερεπαρκεί κατά 180% στη Δανία, κατά 174% στην Αυστρία και κατά 173% στη Γερμανία για να καλύψει το κόστος ζωής για ένα άτομο με ένα μέσο ενοίκιο, ενώ στον αντίποδα επαρκεί μόνο κατά 87% στη Βουλγαρία, κατά 89% στη Μάλτα και κατά 92% στη Ρουμανία.

• Στην Ελλάδα η οποία είναι 14η μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ, ο μέσος καθαρός μισθός υπερεπαρκεί κατά 126% για να καλύψει το κόστος ζωής για ένα άτομο με ένα μέσο ενοίκιο.

3. Γενικά συμπεράσματα

Το ποσοστό των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα με χαμηλότερο μισθό από τον κατώτατο (μερική απασχόληση) σε 12μηνη βάση είναι 21% σύμφωνα με το πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ, το ποσοστό των εργαζομένων με καθαρό μισθό σε 12μηνη βάση από 715 € έως 950 € είναι 26%, ενώ το ποσοστό των εργαζομένων με καθαρό μισθό σε 12μηνη βάση μεγαλύτερο από 950 € είναι 53%.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της ΑΔΕΔΥ (Μάρτιος 2022) το 20% των δημόσιων υπαλλήλων λαμβάνει καθαρό μισθό κάτω από 900 €, ενώ το 80% λαμβάνει μισθό πάνω από 900 €.

Η Ολομέλεια του ΣτΕ στην απόφασή της για την κατάργηση των δώρων Χριστουγέννων, Πάσχα και θερινής αδείας στους δημοσίους υπαλλήλους το 2019 (1307-1316/2019), αποφάνθηκε ότι ο βασικός μισθός των δημοσίων υπαλλήλων εξασφαλίζει αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, ακόμη και μετά την κατάργηση των δώρων.

Από τα παραπάνω συμπεραίνεται για την Ελλάδα:

• Στον ιδιωτικό τομέα για το 53% των εργαζομένων ο καθαρός μισθός σε 12μηνη βάση επαρκεί για την κάλυψη του μηνιαίου κόστους ζωής, για το 26% των εργαζομένων ο καθαρός μισθός επαρκεί οριακά και για το 21% των εργαζομένων (μερική απασχόληση) ο καθαρός μισθός δεν επαρκεί.

• Στο δημόσιο τομέα για το 80% των εργαζομένων ο καθαρός μισθός επαρκεί για την κάλυψη του μηνιαίου κόστους ζωής και για το 20% των εργαζομένων ο καθαρός μισθός επαρκεί οριακά.

Ο ιδανικός κατώτατος καθαρός μισθός στην Ελλάδα σε 12μηνη βάση θα ήταν 950 € και εάν το επιτρέψει η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, ίσως κάποια στιγμή φθάσουμε σε αυτό το επίπεδο.

*Γράφει ο Νίκος Καρδούλας 

Ο Νίκος Καρδούλας είναι Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός του Ε.Μ.Π., MSc στην Αγγλία, πρώην καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Συνταγματάρχης ε.α.